Xefe Suku Lore 1 husu komunidade kuidadu Bee matan 5 iha suku refere hodi konsumu ba tinan naruk

banner 120x600

(Lautém) Mudansa–Xefe Suku Lore1 Carolino da Silva hateten, komunidade husi Suku Lore1 Postu Administrativu Lore Munisipiu Lautem hotu assesu ona bee iha bee matan ne’ebe komunidade assesu hamutuk 5 mak hanesan Humnina, Moelina, Supalira, Dualira ho Mahalira, Xefe ne’e mos husu ba komunidade sira kuidadu nafatin bee atu nune’e bele eziste nafatin.

“Ha’u hanoin komunidade assesu hela bee kanalizasaun ne’e mak ita presija hadia, tanba balu aat ona, maibe realidade ita nia komunidade hotu-hotu assesu bee dadaun ne’e iha bee matan lima mak fornense ba komunidade sira hanesan Humnina, Moelina, Supalira, Dualira ho Mahalira,” Dehan Xefe Suku Lore1 ba jornalista sira iha Sede Suku Lore1 Sexta (31/05/24)

Autoridade ne’e klarifika, sistema kanalizasaun dadaun ne’e husuCruz Vermella Timor-Leste (CVTL) mak fornese hadia no konstrui kanalizasaun ne’e ba komunidade sira iha tinan 2019 no iha bee balun kanaliza husiPrograma Nasional Dezelvolvimentu Suku (PNDS) iha tinan 2023 nian no mos kanaliza bee matan ida Mahalina ne’e mos husi PNDS, maibe dadaun ne’e konstrusaun seidauk remata, tanba uza bomba entau presija sosa husi rai liur espera katak iha tempu badak sei finaliza.

“Iha ne’e assesu torneira públiku de’it no ema ida-idak labele assesu iha uma rasik, tanba sira mai ho sistema ida katak uma kain 8 ou 10 ka liu assesu ba bee tanki ida,iha tempu uluk Beiala sira eziste tiha ona kona ba Tara Bandu, no Lore mai ho nia kultura rasik nune’e iha ne’eba ita la presija konserva naturalmente nia existe ho nia kultura rasik no parte Uma lisan ida-idak ne’ebe pertense ba bee matan ne’eba, nia iha obrigasaun proteje no komunidade sira kuidadu bee ne’e atu nune’e bele eziste nafatin iha tempu naruk,” Nia Afirma

Autoridade ne’e fo hanoin ba komunidade sira katak maske bee ne’e mai husi lisan ida ka rua nian maibe, nu’udar komunidade ne’ebe mak konsumu bee ne’e tenke kuidadu bebeik atu bee nia ezistensia ne’e bele kontinua ba Tinan naruk nia laran, nune’e hodi fornese ba komunidade ne’ebe hela besik bee.

“Iha ne’e apoiu husi Bee Timor-Leste (BTL) seidauk tanba dau-daun ne’e sei fornese husi Programa Nasional Dezenvolvimentu Suku (PNDS) no komunidade la tau osan hamutuk, maibe ita so halo planu no hato’o ba Postu Administrativu to’o ne’eba sira hare no tau orsamentu ba kanalizasaun dau-daun ne’e ba bee hotu-hotu, entau iha PNDS nian maske ita hare situasaun iha Timor ne’e la hanesan ho situasaun ida uluk tempu Português no Indonésia agora diferente oituan, tanba klima la hanesan, Mudansa klimatika ba tempu bailoron naruk mos bee nafatin sufisiente hodi fornese ba komunidade sira,” Xefe Suku Hakotu

Iha fatin hanesan komunidade Horolata, Jose da Costa hatutan katak, bee matan ne’ebe komunidade durante assesu bee ne’e apoiu husi Cruz Vermalla Timor-Leste (CVTL) mai monta tanki iha tinan 2010 no sira komunidade ne’ebe kuru bee iha fatin ne’e to’o agora.

“Iha ne’e ami uma sira ne’ebé mak kuru bee iha ne’e liu uma kain 40 resin komunidade ne’ebe mak kuru iha ne’e iha tempu bailoron naruk komunidade sempre mosu dezentendimentu ho aldeia Wailana tanba bee menus,”Nia Hateten

Iha tempu Mudansa klimatika kuando udan ka tempu bailoron sempre maran semana ida, entau komunidade sira tuir bee dalan hodi hare se bee la mai komunidade ba kuru iha bee matan wailana no sira lao distansia 500 Kelu-metru.

“Ami nia animal iha ne’e kuandu bee maran nia halai ba ai-laran atu buka bee hodi hemu ami fo hatene parte relavante,maibe la iha rezultado to’o agora,” Nia Relata

Entertantu “Aktividade Media Tour ne’e realiza tanba Asosiasaun Jornalista Timor-Leste (AJTL) kolabora no OXFAM iha Timor-Leste no hetan fundus OXFAM iha Hongkong”

Jornalista: Gaudeçia Belo

Editora: Delfina Borges

 

 

banner 325x300