(Dili) Bebora– Afonso Alberto Maria de Fatima hanesan Joven kreativu no inovativu ida ne’ebe maka loke Kafetaria Komunal ida iha dalan Ninin Bebora no kada fulan hetan rendimentu dollares amerikanu $100 (Atus ida), husi ne’e bele sustenta fila fali nia nesesidade loro-loron nian no mos apoiu nia alin sira nia estudu.
Tuir CEO ba Kafetaria Komunal Afonso Alberto Maria de Fatima deklara,Kafetaria Komunal ne’e loke kleur ona iha tinan kotuk liu ba no kafetaria ne’e nia maun rasik mak fó apoiu.
“Primeiru ami loke iha vila-verde maibe iha ne’eba fatin ami aluga ne’e mak selu karun liu, ne’e mak ami muda mai fali iha Bebora depois ami hanoin atu loke kafe tanba agora kafe iha Timor laran barak so ke iha kafe barak maibe nia gostu mak la hanesan depois balun fatin di’ak maibe kafe mak ladun di’ak no balun fatin la di’ak maibe kafe di’ak” hateten CEO kafetaria Komunal Afonso Alberto Maria de Fatima ba Media Mudansa iha Bebora Dili (05/02/2025)
Nune’e mos nia haktuir tan,Kafetaria Komunal ne’e diferensa ho sira seluk tamba Loke kafetaria ne’e iha mos livru ba visitante sira hanesan mini bibileoteka hodi bele atrai visitante sira bele mai iha Kafetaria ne’e rasik maibe dadaun ne’e ho espasu fatin ne’ebe klo’ot entaun nia seidauk bele atu rai livru bs visitante sira.
“Iha dahuluk ne’e ami loke hasoru buat barak loos mais ne’e livre ba estudante sira de’it no bele mai lee livru iha ne’e livru sira ne’e gratuitu ba estudante sira bele mai lee hodi loke estudante sira nia hanoin”.dehan nia.
Negosiante ne’e konta ,negosiu ne’ebe nia loke hahu iha tinan 2020, hafoin nia aprende iha BEIGY (Xina) no iha momentu ne’e kedan loke nia inspirasaun atu loke rasik ninia negosiu kafetaria ho bibleoteka, hafoin dahuluk nia loke iha areadores vila-verde hafoin husi ne’e nia loke tan espasu hodi muda fila fali mai iha Bebora, Laos deit aprende loke kafetaria enkuantu nia mos bele hatene konaba mekaniku mesin sira no mos hadia sasan eletroniku.
“Difikuldade ne’ebe ha’u hasoru ne’e barak teb-tebes dalaruma ita loke kafe dadeer sa’an to’o kalan dalaruma ita la hetan osan ,no dalaruma loke husi dadeersa’an to’o fali ba kalan ema ida ou rua de’it mak mai sosa kafe kopu ida dalaruma ema barak mak mai ita halo kafe derepente listrik mate entaun ema hein baruk ema mos fila tiha,bainhira ita atu kaer mesin,kualker mesin de’it ita tenki hemu bee barak no ita kaer mesin ne’e tenki pasensia no ita hasoru difikuldade barak” Nia haktuir.
Negosiante ne’e inspira joven sira atu labele baruk hodi halo negosiu maibe nafatin pasiensia hodi halo negosiu atu nune’e bele apoiu netik inan aman sira inklui mos alin sira, maske negsoiu ne’ebe nia halo ho resultadu ne’ebe mak ki’ik oan.
“Ha’u nia Ama mos mate ona iha tinan 2021 entaun dalaruma ha’u nia alin sempre husu sira nia presija mai no dalaruma sira atu sosa livru no husu osan bemo nian sira sempre husu iha ha’u nu’udar nia maun sempre fo ajuda sira”.Dehan nia ho oin tristeza
Nune’e nia deklara tan katak, Kafe ne’ebe nia fa’an ho folin ne’ebe mak naton, hanesan kaffe Single Espressu ho folin dollares amerikanu $1 (ida) no,Duble Espressu ho folin dolares amerikanu $1.50,Cappucino $.2.00,Latte $.2.00 no sira seluk ne’e haneasan $.2.00 dolar hotu.
“Kafetaria ne’e ami Loke tinan ida ho balun ona iha Vila-verde primeiru ita lao ne’e buat hotu lao ho di’ak maibe ita la hatene uma nain kala haree ami nia kafe ne’e rame hela de’it entaun fatin ida ami aluga ne’e uma nain aumenta ami selu fulan ida $.500 dolar entaun ami mos senti labele entaun ami mos muda mai fali iha Bebora,iha Dili laran ne’e kafe barak so ke Rame ne’e iha nia musim de’it,rame rame ona la rame la rame ona”. Afonso hakotu.
Iha fatin Hanesan Ajuadante Kafetaria Komunal Constansio,Hatutan nia filosofia tamba durante ne’e nia nota katak negosiu hotu-hotu ne’ebe ema halo ho nia orientasaun atu hetan lukru hodi benefisiu sira nia ka intensia particular maibe iha kafetaria ne’e atu bele ajuda fila fali ema seluk ne’ebe mak hakarak aprende iha area negosiu.
“Entaun depois ita hare situasaun negosiu sira hanesan domina iha sidade ninia inisiativa katak ita iha kbi’it karik, ita halakon negosiu ho natureza komunal ne’e, nia na’in ne’e ema barak ” nia reforsa
Ajudante kafetaria komunal ne’e esplika tan maioria husi estudante, maibe estudante ne’ebe mak sira identifika mak sira ne’ebe iha interese atu apoiu malu hanesan ekipa ida, maske sira eskola maibe tempu ba estudante sira halo negosiu nafatin lao normal,no liuhusi negosiu ne’e bele sustenta estudante sira nia nesesidade eskola nian no mos osan selu transporte ho nune’e liuhusi negosiu ne’e estudante sira mos bele selu rasik propinas eskola.
“Tamba iha tempu ne’eba nia valor boot liu, entaun husi situasaun ida ne’e halakon ami nia hanoin, katak labele kafe ho literasia de’it maibe ita integra ho komunal jestor no mesmu tempu imi bele utiliza balun para ita bele sustenta ita nia vida lor-loron nian”.Nia Salienta.
Ajudante ne’e afirma, uluk nia harii ona uma komunal destroi ida iha Lospalos, tamba ho pasu ne’e be ki’ik entaun ho dezisaun tenki fahe fali ba grupu 2 (rua) nune’e husi grupu ida bele ba munisipiu Lautem.
“Foin lalais ami hanoin atu loke tan pasu ida ba komunal sira hotu atu asesu hotu ba iha oportunidade ida ne’e, pelumenus ita iha rekursu atu investe ba ita nia alin sira”.Nia subliña.
Nia relata tan,Tamba valor humanu ba futuru atu sustentabilidade ne’e la iha, ho nune’e maka sira hotu-hotu tenke eskola nafatin, maske tempu ba sira limitadu tebes, iha tempu badak sira mos sei lori fila fali livru sira rai iha kafetaria komunal ne’e,hare ba espasu fatin ne’ebe mak klo’ot entaun seidauk bele atu rai livru sira ne’e.
“Tamba ita hatene katak Timor nia kultura lee ne’e minimal tebes, ne’e katak uza ba espasu sira hanesan ne’e, maske espasu ne’e la’os formal, maibe espasu ne’e informal,para restaura kultural Timor nian iha le’e”.Nia Hakotu.
Ekipa kobertura Media Mudansa
