(Dili) Mudansa – Liga ho Konsellu Ministru (KM) hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, Dili no aprova ona rezolusaun Governu nian ho nia objetivu atu nomeia Prezidente no membru sira Autoridade Rejiaun Administrativa Espesiál Oe-Kusi Ambenu (REAOA) nian husi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, kona-ba RAEOA no hala’o auditoria interna iha servisu Administrasaun Públika nian, iha loron 24 fulan-janeiru tinan 2024
Ho ida ne’e maka Asosiasaun Direitu Umanu no Justisa (HAK-sigla iha lian Indonézia) ho Forum Organizasaun Noun Governamental Timor-Leste (FONGTIL) hato’o parabens ba Nonu Governu Konstitusionál bele eskolla ona ema ida, klaru katak sira iha fiar ka konfiansa oinsá atu lidera ba iha Rejiaun Administrativu Espesiál Oekusi Ambenu (RAEOA).
Diretór Asosiasaun HAK, Felisiano da Costa Araújo, hatete, la’ós de’it hanesan figura ka lideransa ida atu lidera rejiaun ida, maibé oinsá mak atu bele kontribui ba dezenvolvimentu tomak ne’ebé bele la’o iha RAEOA.
“Tau planu karik liu-liu ba iha programa no mós programa orsamentu karik igual ba ema hotu-hotu, la bele la’o de’it iha kapitál RAEOA, maibé to’o iha baze, ita nia komunidade sira ne’e bele sente mós dezenvolvimentu ne’ebé ita nia Governu trasa liu husi Prezidente Autoridade RAEOA ninian programa ida ne’ebé bele fó benéfisiu ba povu iha RAEOA,” nia dehan hafoin remata konferensia imprensa iha salaun FONGTIL, Kuarta, 24/01/2024.
Kona-ba polemika rai Naktuka, tuir nia (Felisiano) hanoin klaru katak, hanesan Prezidente Autoridade RAEOA, nia mak administra teritóriu tomak iha RAEOA, signifika katak Naktuka faze parte ida atu nia rasik atu bele diskute ka buka mekanizmu, alternativu di’ak ba iha povu Naktuka.
Nia argumenta, tanba ema hotu-hotu labele separa, siknifika povu iha Naktuka ne’e mós sidadaun iha Repúblika Demokrátika Timor-Leste (RDTL) ninian ne’ebé kontribui ba ukun an, la bele hanoin katak, kontribui ba ukun an ne’e ho forsa ho kilat no diplomásia, ne’e lae, maibé liu husi ninia kontribuisaun vota ba ukun rasik an ida ne’e.
“Ha’u hanoin ba prezidente autoridade RAEOA foun atu bele tau prióridade ida mak bele hetan solusaun ka mekanizmu ida di’ak ba iha problema Naktuka ninian,” nia realsa.
Entretantu Diretór Ezekutivu FONGTIL, Valentim da Costa Pinto mós aumenta, esperansa ba Prezidente Autoridade foun, kestaun polítika ne’e buat ketak ida, mais depois ka eleitu nia hanesan Prezidente Autoridade ba RAEOA nia la haree ba sé, entaun espera katak prezidente eleitu nia bele halo nia kna’ar ho di’ak ho neutru, konsidera entidade hotu-hotu hanesan ninia parseiru serbisu hodi bele halo nia kna’ar ho di’ak.
“Maibé molok nia bá, ita iha problema lubuk ida hanesan liu-liu kona-ba situasaun iha Naktuka ne’e buat ruma ne’ebé nia bele asegura ambiente di’ak, liu-liu ba ita nia populasaun sira ne’ebé hela iha fronteira bele hakmatek no sira bele halao sira nia atividade loro-loron ho di’ak iha ambiente ne’ebé seguru no hakmatek,” Valentim da Costa Pinto argumenta.
Enkuantu, rai Naktuka no problema sosiais bara-barak ne’ebé iha kona-ba notas barak ne’ebé halo husi lisaun serbisu Zona Espesiál Ekonomia Sosiál no Merkadu (ZEESM) ninian, sasán barak ne’ebé iha ona no hanoin nia sei refere ba dokumentu balun ne’ebé ekipa tranzisaun sira halo iha fulan balun ba kotuk, aprejenta ona ba Konsellu Ministru (KM), nia bele hola notas ida ne’e prióridade atu asegura funsionamentu serbisu iha RAEOA ho ZEESM ninian.
Jornalista: Mariano Do Santos Abi
Editor: Felisberto F. Da Costa
