Iha Aldeia Darlau SEF hahu kuda  plantasaun ai-sunu 2,000

banner 120x600

(Díli) Mudansa– Sekretáriu Estadu Floresta (SEF) Fernandino Vieira da Costa ohin halo seremonia lansamentu kuda plantasaun ai-sunu hamutuk 2,000 pess iha Aldeia Daralau suku Becora postu administartivu Cristu Rei munisípiu Díli, ho tema “dezenvolvimentu plantasaun Ai-sunu sai nu’udar  Energia alternativu”.

Aktividade lansamentu Ai-sunu ne’e akontese tanba haree iha Timor-Leste laran tomak liu-liu iha kapitál Díli, utilizasaun ai-sunu ne’e númeru bo’ot tebes kompara ho munisípiu sira seluk, tanba ne’e estabelese plantasaun Ai-sunu iha ne’e hodi nune’e kamunidade hahú ohin ba oin tenki abitua ona estabelese plantasaun Ai-sunu.

“Atu nune’e tinan lima mai komunidade iha plantasaun ai-sunu rasik hodi sira bele fa’an, fa’an tenki iha autorizasaun lisensa husi diresaun jerál floresta. Ai-oan sira ne’ebé mak ohin kuda ne’e hamutuk 2,000 mill pess kuda rai hektares 2 hektares. Grupu sira ne’ebé mak hanesan tinan kotuk sira hato’o proposta (DJF) sira ne’e mak hetan apoiu fundu husi floresta liu-hosi orasamentu transferensia públiku,” Dehan (SEF) Fernandino Vieira ba jornalista sira iha Aldeia Darlau hafóin remata kuda Ai-oan, Díli Quinta ne’e, 25/01/2024

Fernandino haktuir tan, Ohin mai iha ne’e lori governu nia naran sekretariu estadu floresta (SEF) halo lansamentu plantasaun kuda Ai-sunu, espera katak iha fatin seluk mós bele banati tuir hodi nune’e labele depedente ai sira ne’ebé mak moris naturál hanesan Ai-bubur sira ne’ebé kuaze besik atu mohu ona.

“Ita tenke proteje ita nia Ai-horis sira moris iha fóho lolon sira. Labele tesi ai sira ne’ebé moris iha fóho lolon, tanba fóho lolon bainhira tesi demais sei fó perigu no inundasaun ne’ebé mak akontese iha tempu udan,” Nia Afirma

Nia infórma tan, Iha tempu badak sei kordena malu atu destaka tekniku ho guarda floresta balun hodi mai halo patroilamente iha areia refere atu tau matan ba rekursu floresta hanesan Adeia Darlau ne’e hodi bele fó sustentavel floresta ne’ebé di’ak, halo kontrolasaun hamutuk ho autoridade lokál sira atu nune’e bele fó protesaun ba floresta hodi buras ba bei-beik atu labele fó ameasa iha tempu udan.

“Husu ba sidadaun hotu ne’ebé mak iha teritoriu Timor laran tomak ita iha viveirus, hakbesik ba munisípiu sira no diresaun agua floresta iha nasionál no munisípiu husu Ai-oan hodi kuda  hodi nune’e aban bairua Ai-oan sira ne’e bele hadia ekonomia família no ekonomia nasaun nian,” Hakotu SEF Fernandino

Iha sorin seluk Sefe de Grupu Hadomi Natureza (Hana) Nicodemós Moniz hatutan tan katak, grupu Hana ne’e la’o tinan barak maibé nein hetan apoiu husi governu no instutusaun seluk, proposta ne’ebé grupu Hana durante tinan hira soe ba  lixu, proposta ikus liu fóin ba iha IX Governu ida ne’e fuan bo’ot apoiu, maibé uluk to’o agora mai ne’e ema lakonese fóin premeira vez ida ne’e IX governu apoiu ho orsamentu montante  5,000 USD.

“Grupu Hana kuda Ai-oan hanesan Ai-kakeu, Vanili, gamal ho ranbutan no sabraka, maibé iha ranbuta no sabraka ne’e sidauk tanba ami sidauk prepara, ami agora halai hela ba iha ai-kakeu tanba governu nia planu atu taka ai-maran ne’ebé mak fa’an iha Díli laran,” Nia relata

Nicodemós hateten tan,  IX Governu nia planu di’ak tebes mai grupu Hadomi Natureza wanhira atu taka ai-sunu Díli laran tenke prepara Ai ida ne’ebé komunidade bele sunu se Governu taka ai-maran  oinsa komunidade iha Díli laran bele tein loron kalan atu han.

“Governu nia planu ida ne’e antes atu taka ai-bubur kuda uluk kakeu pois bo’ot ona tesi ba fa’an hafóin hapara Ai ne’ebé ai-bubur no Ai-rui, no iha ne’e ami kuda Ai besik 10.000 ribu maibé sei barak hela ami sidauk transplanta viveirus, tanba prepara oituan aban bairua estadu taka Ai selu-seluk entau ita nia ai ne’ebé prepara sei la sufisiente tanba  povu kontinua estragus ai-horis sira,” Nia tenik

Grupu Hadomi Natureza Akresenta tan, Governu iha planu ona katak tesi hun 1 kuda hun 10 realidade  tinan ida mós povu la kuda hun 1, no Tarjetu husi Governu nia ba Grupu Hana katak tinan ida kuda Ai ne’e rihun ida, maibé Grupu Hana nafatin prepara maske la to’o maibé nafatin prepara esporsu an hodi to’o nia tarjetu ne’ebé Governu fó.

Jornalista: Gaudência Belo

Editór      : Veraka

banner 325x300