SEAF Prioridade Programa Kuda Ai-oan Tokon Ida Kada Tinan Iha TL

banner 120x600

(Dili) Mudansa — Ministeriu Agrikultura Pekuaria ho Peska no Floresta(MAPPF) liu husi Sekretaria Estadu Asuntu Floresta (SEAF), sei tau prioridade ba programa floresta nia sei prodús ai oan tokon ida kada tinan oferese ba komunidade sira hodi kuda iha fatin risku ba dezastre naturais.

“programa Prioridade bá Floesta maka sei prodús Ai-horis tokon ida bá kada tinan depois ita fó bá komunidade kuda tanba ai-oan sira ne’e nia valór ekonomia iha merkadu nasionál no merkadu internasionál aas tebe-tebes” SEAF, Fernandino Vieira hateten ba jornalista MD iha nia knaar fatin Kaikoli Dili, Tersa 04/07/2023.

Nia dehan, aban bainrua komunidade sira iha plantasaun hanesan ai-teka, ai-kameli, ai-gaharu, nune’e povu sira la preokupa ona servisu iha rai li’ur tanba iha ona plantasaun hodi konsentra duke soe família hodi bá rai li’ur.

Programa sira ne’ebé maka sei implementa iha Periodu IX governu konstitusionál maka, Kontinua implementa kuadrus legais inklui lei rejime Florestas ne’ebé promulga ona iha 2017, depois identifika merkadu potensiál ba investimentu produtu floresta iha valór ekonomia aas iha mundu.

“Kontinua dezenvolve sentru viveirus permanente no viveirus komunitária, hodi apoiu ai-horis, ba komunidade hanesan ai-teka, ai-saria, ai-mahon, ai-naa, ai-kameli, no mós au, hodi nune’e fornese materiál prima ba indústria ki’ik, no mós karpintaria, ba produsaun mobiliaria iha territóriu Timor tomak,” Nia afirma.

Fernadino haktuir, ai-horis balun nia valór aas tebes, ne’e mak presiza dezenvolve promove hodi hasa’e rendimentu ekonomia sustentavel ba povu liuliu atu fó mós reseita ba estadu no nasaun.

Nia relata, kampaña nasionál kuda ai-horis tokon ida por ano, programa ne’e kontinua nafatin la’o atu sidadaun hotu-hotu iha responsabilidade hodi proteje no konserva ai-horis ne’ebé planu atu kuda, ne’ebé sei foti iha sentru viveirus no mós viveirus permanente no viveirus komunitária sira ne’ebé estabelese iha munisípiu no postu administrativu sira.

“Programa IX governu, ita kontinua nafatin halo esklamasaun no kuda fila fali, ho objetivu atu bele satán inundasaun tanba ai-parapa nia funsaun atu manán abrasi laut ,” Nia esplika.

Tuir nia, Programa tuir mai maka kontinua polítika estratéjia, komersiál nasionál ba au ne’ebé komunidade sira kuda tenke kontinua hodi dezenvolve halo di’ak liu tan no Promove Gestaun área Jeografika liu husi sistema jestaun rekursu naturais ne’ebé bazeia ba nesesidade komunidade nian.

“Ita hare katak ita-nia área bazeia sitografika, mota iha timor laran tomak iha fulan juñu maran tiha ona tan ne’e presiza dezenvolve hodi halo jestaun di’ak, liu husi programa reflorestasaun, tanba ita-nia ai-laran komesa mihis no menus ba beibeik,” SEAF deklara.

Entretantu, Prezensa Sekretariu Estadu Floresta iha IX governu, atu haree asuntu sira ne’e hodi jere parte nasionál Nino Conis Santana iha Lautem parte nasionál Kayrala Xanan Gusmaõ iha Aileu, Ainaro, Manufahi, hodi Kria kondisoens iha ne’ebá atu atrai turista sira vizita Timor-Leste nune’e bele hatama reseita ba kofre estadu.

Jornalista : Media Mudansa

Editór        : Orlando Magno

banner 325x300