(Dili), Mudansa — Dala wa’in ema barak la gosta hakbesik aan ba lixu tanba hakribi no ta’uk hetan moras husi lixu ne’ebé namkari iha nia fatin, maibé iha Joven Feto ida, ne’ebé mai ho hanoin Kreativu hakat sai husi uma ba halibur lixu hodi transforma sai produtu seluk ne’ebé hetan lukru.
Situasaun ne’e akontese ba Feto foinsa’e ida ho naran, Monica da Costa Soares ne’ebé transforma lixu plástiku ba ai-funan, bote, pasta, raga, liseiru, bikan, pasta no karteira, rezultadu husi produtu ne’ebé produs husi lixu, Monica hetan osan $.300.00 kada fulan.
“Fulan ida ha’u bele hetan osan $.300.00 resin husi produtu ne’ebé ha’u produs husi lixu (resiklagen), agora la’o nafatin, maske hamrik mesak,” dehan Monica hafoin tuir feira, ne’ebe organiza husi CCI-TL, iha Eix Edifisiu Embaixada Portugal Formoza Dili, sabadu (09/07/2022).
Monica esplika, material produsaun ne’ebe nia uza mak hanesan, lixu plástiku transforma ba ai-funan, bote, pasta, raga, ai-funan tau ba rate nian, liseiru depois jornal sai ba bikan, pasta karteira, ho liseira fatin, vaju, korente brinkus no seluk tan.
“Ha’u fa’an produtu ne’ebé produs ona hanesan, Liseira $.6.00, pasta $.10.00, pasta ki’ik, raga $.5.00 no bikan mak iha $.2.50,” Monica relata.
Monica informa, bainhira halo kreatividade nia hahu ho montante osan $.37.00, hodi sosa material hanesan lem, bernis ho tiner, hodi hoban Ai-ben, entaun Monica fa’an fali produtu hirak ne’e tuir presu materiais ne’ebé nia sosa ona tanba Ai-ben maka folin boot liu.
“Esperiensia ne’ebé ha’u hetan husi kolega balun, depois ba uma, hanoin hodi aprende mesak ikus mai hau mós bele halo rasik sai ba barak, hotu ha’u halo promosaun ka posting iha facebook,” Monica deklara.
Nia realsa, Produsaun ne’e transforma husi lixu maibé Monica sente valór boot ba nia, tanba rezultadu husi ida ne’e bele ajuda ninia moris, ajuda responde nesesidade uma laran, no mós nia gasta barak ba liu ba oan sira nia presija,
“Konta de’it, durante la’o iha pameran ha’u hetan $.100.00, loro-loron tamba ema sosa $.5.00/10.00 ne’e la konta, tanba uja ba ha’u nia presiza no selu oan sira nia eskola ne’ebé sira presija lalais hanesan fotokopia,” Monica afirma.
Nia afirma, atividade ne’e la hetan apoiu husi governu ou husi ema ruma, no mós seidauk halo kreditu osan iha banku maibé Monica hakarak koko ho buat ki’ik kontinua nafatin ho nia osan rasik.
Monica esklarese, Bainhira ba rejistu iha SERVER sei tau naran LA’O MESAK maibé tempu ida sei buka kolega sira atu hamutuk iha grupu, tanba ema barak koñese ona ninia produtu.
Nia argumenta, Durante ne’e Monica fo treinamentu ba estudante sira husi UNPAZ, DIT, ho SD Fatuku Same, nia hanorin estudante sira, oinsa atu halo pasta, ho modelu oioin.
“Ai-funan ne’e ha’u fo treinamentu ba alin estudante sira ne’ebe mai halo estajiu, ami uza kabas, arame ho raffia, sira halo horseik ema hola tolu ona, produsaun sira ne’e husi lixu hotu,” Monica akresenta
Iha fatin hanesan estajiaria husi Universidade da Paz (UNPAZ), Fakuldade Agrikola, Aida da Cruz informa, durante hala’o nia estajiu semana rua bele aprende kreatividade hirak ne’e liu-liu transforma lixu ba produtu furak.
“Ami agradese tanba iha ne’e bele aprende buat ruma, bainhira ami fila ami sei aplika buat ne’ebe ami aprede husi kreatividade hirak ne’e, tanba produsaun sira ne’e balun ami sei lori ba fakuldade no balun rai hela iha ne’e hanesan rekordasaun” Aida esplika
Aida afirama, Estundante husi Universidade da Paz, ne’ebe hala’o hela estaziu iha Kreatividade La’o Mesak mak hanesan, Terezinha Mendonca Salsina, Antonio Duarte Martins, Roque M. Da Costa Tilman, Denilson D.S. Batista, Lino Leo da Costa Amaral, Aida da Cruz, Emilitozio Gomes, Acasio da O. A, do A. Martins, Adelina da Costa do Ceu. No mos Estudante husi Universidade sira seluk.
Jornalista : Azelio da Cruz
Editór : Orlando Magno