Sosial  

Akontesimentu 4 Abríl Marcos Lakon Oan-Feen, Maibe To’o Agora Governu La Ajuda

banner 120x600

(Dili) Mudansa – Vítima inundasaun 4 abríl 2021 Marcos dos Santos lakon nia feen ho oan mane ida inklui mós ninia sasán no uma, maibé to’o agora governu la preokupa atu fó apoiu ruma ba nia maski vítima inundasaun 4 abríl balun hetan ona apoiu husi parte relevante.

Vítima inundasaun 4 Abril, Marcos dos Santos konta, momentu akontesimentu mosu inundasaun iha loron 04 abríl 2021, Marcos lakon nia feen ho oan no sasán uma laran inklui uma ne’ebé mak antes ne’e sira hela iha Beduku Komoro neebe fatuk hanehan, maibé to’o agora vítima inundasaun ne’e la hetan buat ruma husi parte governu.

Tanba ne’e ho haraik an Marcos husu ba governu atu tau matan ba ninia preokupasaun ne’ebé daudaun ne’e nia hasoru no rekoñese nia hodi  bele harii netik uma mahon ida ba nia nune’e Marcos bele hela tanba dadaun ne’e vítima Inundasaun ne’e hela de’it iha família nia uma.

Vitima Marcos dos Santos nia Feen ho oan neebe lakon vida impaktu fatuk hanehan iha beduku momentu akontesimentu dezastre 4 abril 2021.

“Inundasun iha dia 4 Abril ha’u lakon ha’u-nia feen ho oan, ha’u Nia sasán uma laran inklui mós ha’u-nia uma, maibé to’o agora parte relevantes sira la rekoñese ha’u katak ha’u ne’e vítima no mos agora ha’u hela provizóriu de’it iha família nia uma,” dehan Vitima Inundasaun 4 abríl Macos dos Santos ba Media Mudansa iha Beduku Dili, Kuarta 15/03/2023.

Nia informa, Iha momentu ne’ebá nia sente hanoin la hetan Maibe planu maromak nia la espera atu mosu hanesan ne’e, tanba buat hotu laiha ba nia, fatin atu Hela ba mós laiha, nia oan mane ne’e mós to’o agora la hetan.

“Momentu ne’e lolos ha’u mak mate, tanba fatuk boot ida mai loos ha’u,  maibé buat ne’e hanesan destinu ida entaun fatuk ne’e mai loos fali ba ha’u-nia feen ho oan momentu ne’ebá iha ami nia fatin ida ne’e ema na’in hitu mak lakon  vida tanba buat hotu maromak nia planu hodi hakotu sira nia vida hela de’it mak mane Ami na’in tolu maibé la hatene kolega na’in rua ne’e agora iha ne’ebé? Tanba ha’u mesak de’it mak sei nafatin iha ne’e,” Marcos realsa.

Marcos lamenta, iha 4 abríl ema balu bee tama de’it ba uma laran simu sasán hotu hodi halo ninia uma no mos hela fulan ida tan tama ona ba tinan rua maibé to’o agora Estadu ho governu la tau matan ba vítima Inundasun 4 abríl ne’ebé lakon feen ho oan inklui hela fatin.

Karta Justifikasaun husi xefe suku Komoro no mos formulariu despaisu husi Protesaun sivil neebe Vitima simu husi Xefe Suku Komoro.

Nia hatutan momentu akontese inundasaun iha dia 4 Abril, Xefi suku, Xefi aldeia hamutuk parte relevante mai rekolla dadus kona ba vítima inundasaun maibé to’o agora Marcos naran la tama iha lista vítima inundasaun.

“Uma ida ne’e Família mak oferese mai ha’u hodi hela provizóriu maibé ahi/eletrisidade la iha no mós kadeira atu tuur de’it mós laiha entaun kalan ha’u sunu de’it lilin hodi haromak fatin ne’e,”  nia haktuir.

Marcos afirma, Bainhira família sira halo vizita, nia dehan, moris agora la hanesan uluk tanba agora hela de’it ho família, maibé la hatene ema nia fuan ne’e oinsá, tanba ne’e vítima inundasaun ne’e nafatin hatudu pasiénsia hodi hasoru dezafiu ne’ebé mosu ba nia.

“Bainhiar ha’u sente labele ona entaun ha’u ba mota laran hodi pineira rai-henek, maibé uluk ha’u halo uma Kiik ida bele maibé agora atu halo uma labele ona tanba kbiit husi ha’u la natoon,” nia deklara.

Vítima inundasaun ne’e afirma, Iha tempu COVID-19 nia laran viziñu ho família sira fó sasán oituan ba nia no ajuda Marcos hakoi nia feen no oan ne’ebé mate iha 4 abríl 2021 to’o ohin loron buka la hetan deskonfia rai mak taka tan tiha nia oan.

“Ami buka ha’u Nia oan durante fulan rua nia laran maibé até agora la hetan no husi NGO balun mak ajuda fahe sasán mai ha’u no , ha’u durante fulan neen sente hanoin barak loos ha’u halai mai tiha mota hodi pineira rai-henek ne’e,” nia akresenta.

Aleinde ne’e Vitima Marcos haktuir, nia iha oan feto na’in rua maibé ida tinan 8 no ida seluk tinan 7 maibé daudaun ne’e Marcos nia oan feto na’in rua hela ho madre sira iha asrama tanba momentu akontesimentu ne’e sira na’in rua moras todan hotu no nia mós grave tiha entaun padre Ângelo mai hodi salva sira na’in rua nia vida.

Vitima Marco dos Santos Hamrik hela iha ninia hela fatin provizoriu neebe oferese husi Cristóvão Pemaluru iha Beduku Komoro Dili.

“Padre Ângelo Salsina dehan nune’e, ha’u lori sira na’in rua ba halo tratamentu depois ami lori fali mai hodi entrega ba ba ita, importante ita nu’udar aman iha ne’e labele hanoin barak maibé presiza halo orasaun,” Marcos konta Amu nia lian.

Vítima inundasaun Marcos salienta, molok atu ba vizita oan na’in rua ne’ebé hela iha asrama hakarak ka lakohi nu’udar aman nia tenke esforsu an maka’as iha mota laran hodi pineira rai-henek nune’e bele hetan netik osan hodi sosa sira na’in rua ninia presiza.

Nune’e mós husi Marcos nia lia menon ikus hato’o sentimentu Agradese ba média Mudansa tanba  esforsu an buka informasaun to’o hetan nia (Marcos) hodi foti informasaun kona-ba Marcos nia dezafiu ne’ebé durante ne’e nia hasoru liuliu kona-ba hetan diskriminasaun husi parte governu nian.

“Agredese no obrigadu wain ba Media Mudansa liuliu ba jornalista ne’ebé ohin mai to’o ha’u-nia uma hodi foti ami lian la’en nia lian tanba ne’e, ha’u hato’o ona ba ita boot sira  lori netik ha’u-nia lian no ha’u-nia preokupasaun ne’e ba ita-nia na’i ulun sira karik sira rona favór tulun netik ha’u tan ha’u mós ema rai ne’e nian,” nia hakotu.

Vitima Marcos Orijen husi Munisipiu Bobonaru Postu Administrativu Balibo Suku Balibo Vila no nia feen (Matebian) orijen husi Oe-kuse postu administrativu Pante Makasar, iha neebe sira nain rua forma uma kain iha tinan 2015 no iha oan nain tolu maibe agora hela deit oan feto nain rua mak ho nia papa tanba oan mane ida ho nia mama fila ona ba mundu seluk iha momentu akontesimentu 4 abril 2021 neebe fatuk hanehan maibe oan mane neebe fila ikas ba maromak too agora la hetan nia isin mate iha fatin akontesimentu.

 Iha sorin seluk, Uma na’in ne’ebé oferese hela fatin provizoriu ba Vitima Marcos ho naran Cristóvão Pemaluru argumenta, momentu akontesimentu ne’ebé mosu iha 4 abríl 2021, Marcos dos Santos lakon nia feen ho oan mane no mós uma hetan estragus totál tanba fatuk hanesan iha beduku maibé to’o agora Marcos la hetan apoiu ruma husi parte governu.

Cristovão hatutan, nia parte sente fuan moras bainhira haree Marcos nia moris tanba Vitima Marcos la iha buat ida no la iha ona hela fatin atu hela tanba ne’e Uma na’in Cristovão ho fuan boot oferese fatin provizóriu ida ba Marcos hodi hela.

“Momentu akontesimentu 4 abríl 2021 Marcos lakon buat hotu iha uma laran inklui lakon nia feen ho oan mane ida, ho ida ne’e ha’u sente laran moras tanba loron tomak kahe de’it nia kamiza ida iha nia kabaas la’o tun-sae hodi buka fatin mak ha’u hanoin hodi fó fatin ida ne’e ba Marcos hodi hela,” Cristovão deklara.

Nia akresenta, se lolos vítima inundasaun 4 Abril Marcos dos Santos merese hetan apoiu husi parte governu hodi tau matan no haree  fatin ida ba nia hela, tanba Marcos lakon feen ho oan tanba sá governu la bele ajuda Marcos maibé ajuda de’it ba sira ne’ebé uluk sai vítima maibé la grave.

Cristóvão Pemaluru neebe oferese hela fatin ba vitima 4 abril Marcos dos Santos hodi hela provizoriu.

“Ha’u akompaña iha televizaun ema balun nia uma bee tama oituan de’it governu oferese uma no fó osan ba sira, Ne’ebe oras ne’e ema hakmatek hotu ona maibé Marcos lakon feen ho oan mane ne’e to’o agora la hetan apoiu ne’e  tanba saida? Ida ne’e governu halo diskriminasaun ba nia povu,” Cristovão lamenta.

Nia sujere, husu ba estadu no parte governu atu tuur hamutuk hodi halo netik Marcos nia uma kuartu ida ka rua hodi nia hela no mós governu presiza tau atensaun ba vítima ida ne’e, tanba la’ós foin mak akontese fulan ida ka rua maibé tama ona tinan rua governu hatene hela maibé finje taka matan.

“Governu labele haluhan no taka matan ba Vitima inundasaun 4 abríl liuliu Marcos tanba atu ona ba tinan rua maibé to’o agora governu nunka mais ajuda Marcos, hanesan ne’e ha’u sente fuan moras Se tinan ida ne’e nia laran mak governu la tau matan ba Marcos di’ak liu lalika tau matan ona husik hanesan ne’e de’it ona maibé nu’udar família ha’u oferese hela fatin ba nia hodi hela,” nia akresenta.

Cristovão katak, liu tiha akontesimentu parte relevante sira seidauk mai ajuda vítima Inundasun Marcos, protesaun sivíl foti ona dadus hodi tun direita haree rasik ho sira nia matan maibé governu atu ajuda saida ba Vítima Marcos ne’ebé lakon nia oan ho feen ne’e seidauk iha to’o de’it agora.

“Protesaun sivíl sira mai fó de’it surat oan ne’e dehan hein de’it maibé to’o agora buat ida laiha, surat tahan ida ne’e fulan hira ona maibé sira la mai de’it, Keta halo ba Marcos naran tama ba lista mak sira nonook de’it karik, maibé nafatin husu governu tau matan netik ba labarik na’in rua ne’e no halo netik uma ida ba Marcos hodi hela,” Cristovão hakotu.

 Relasiona ho asuntu nee media mudansa halo konfirmasaun ho Prezidente Autoridade Protesaun Sivil maibe la iha komentariu tanba okupa ho servisu importante balu.

Jornalista : Domingas Viana

Editór         : Orlando Magno

banner 325x300