“Para Ona Kriminaliza” Tanba Produtu Jornalista La’os Aktu Krime

banner 120x600

(Dili) Mudansa – Asosiasaun Jornalista Timor Lorosa’e (AJTL), lamenta ho aktu ne’ebé entidade balu halo hasoru Jornalista hodi ameasa atu lori jornalista ba Tribunal maski produtu Jornalista la’os aktu krime.

Sekretáriu Jeral AJTL hanesan mos Portavos Acacio Pinto informa, AJTL hakarak resposta ba Ministériu Públiku nia notifikasaun hasoru Jornalista Hatutan.com, Rogério Pereira Carceres ho nia Xefe Redasaun, Francisco Ximoés Belo da Costa relasiona ho Hatutan.com nia publikasaun notísia kona-ba Prokuadór Jerál (PGR), Alfonso Lopes ne’ebé deskonfia uza Estadu nia osan hodi halo viajen privadu ba Lisboa – Portugal.

No ameasa husi eis-seminarista no superiór sira Semináriu Minor Nosa Señora de Fatima (SENOFA) nian foin dadauk ne’e relasiona ho Mídia Online Diligente nia notísia kona-ba deskonfia “maus-tratus, agresaun no fornesimentu hahán ladi’ak” ne’ebé akontese iha SENOFA.

AJTL haree katak aktu hirak ne’e la reflete valór demokrasia nian no la reflete prinsípiu direitu demokrátiku ne’ebé Timor-Leste opta nu’udar filozofia moris país nian tanba ida-ne’e impede no hata’uk jornalista no mídia atu hato’o informasaun kona-ba violasaun direitu umanu, transparénsia no kontabilidade ne’ebé parte ida husi prinsípiu boa governasaun no valór demokrasia nian.

AJTL halo hela Press Komferensia iha Sede AJTL Fatuhada Dili. Tersa 27/06/2023

AJTL mós haree katak aktu legál ne’ebé Ministériu Públiku foti hasoru Hatutan.com no SENOFA nia ameasa hasoru Mídia Online Diligente nu’udar aktu tentativa no ameasa hasoru liberdade imprensa no liberdade espresaun iha país demokrátiku ida-ne’e no aktu hirak ne’e sei afeta index ranking liberdade imprensa TOP 10 (top ten) ne’ebé Timor-Leste daudauk ne’e atinji.

“Notifikasaun no ameasa hasoru jornalista no mídia iha país demokrátiku ida-ne’e la’ós dalan demokrátiku tanba notísia sira ne’ebé Hatutan.com no Diligente publika nu’udar produtu jornalístiku, la’ós aktu krime no ida-ne’e nu’udar parte ida husi papél mídia kontrolu sosiál hodi hakonu sidadaun sira nia direitu atu asesu informasaun loos no kredivél kona-ba transparénsia, kontabilidade no direitu umanu,” dehan Acacio Pinto ba Jornalista liu husi Komferensia Imprensa iha Sede AJTL Dili, tersa 27/06/2023.

Nia haktuir, AJTL konsidera katak Hatutan.com nia notísia kona-ba PGR, Alfonso Lopes tuir ona prinsípiu jornalizmu universál, boa prátika (good practices), Kódigu Étika Jornalizmu, prinsípiu prezunsaun inosénsia no Lei Komunikasaun Sosál tanba antes ne’e Hatutan.com publika ona PGR nia direitu resposta.

Nune’e mós Mídia Online Diligente nia notísia, kona-ba deskonfia maus-tratus, agresaun no fornesimentu hahán ladi’ak iha SENOFA tuir ona prinsípiu jornalizmu universál no Kódigu Étika Jornalizmu tanba antes ne’e Redasaun Diligente esforsu ona hodi halo konfirmasaun liuhusi karta, telefone no meiu sira seluk, maibé jestór no superiór SENOFA rejeita Diligente nia pedidu konfirmasaun.

“Diligente nia notísia ho fonte anónimu ne’e nu’udar fonte kredivel no ida-ne’e sujeitu ba Kódigu Étika Jornalístiku Pontu 4 hodi kumpre komprimisu konfidensialidade ho fonte informasaun sira.

Bazeia razaun sira temi iha leten AJTL hato’o nia pozisaun tanba AJTL mós pertense no hanesan mahon ida ba jornalista sira hotu liuliu jornalista sira iha Timor Leste.

AJTL kontra no kondena notifikasaun husi Ministériu Públiku ne’ebé dirije hasoru Jornalista Hatutan.com, Rogerio Pereira Carceres no Xefe Redasaun Hatutan.com, Francisco Simoés Belo da Costa tanba aktu ida-ne’e sei hata’uk jornalista no mídia atu halo reportajen investigativu ne’ebé iha ligasaun ho aktu korrupsaun sira sira iha futuru.

“AJTL konsidera Ministériu Públiku nia notifikasaun ida-ne’e nu’udar defeze ba no aktu ignoránsia ba hahalok ne’ebé tuir loloos kontra lei no prinsípiu boa governasaun iha país demokrátiku Timor-Leste,” nia lamenta.

Relasiona ho asuntu ne’e, AJTL mós sei halo karta ba Prezidente Républika, José Ramos Horta nu’udar mós Laureadu Nobel da Paz tanba Ministériu Públiku nia notifikasaun ameasa daudauk ona liberdade imprensa no liberdade espresaun iha ámbitu Timor-Leste halo preparasaun atu tama iha ASEAN iha tinan ida-ne’e.

“AJTL respeita eis-seminarista sira, Jestór no superiór sira SENOFA nia pozisaun kona-ba Mídia Online Diligente nia notísia, maibé aktu ameasa atu lori Mídia Diligente ba tribunál la’ós dalan propriu no la’ós meius demokrátiku atu solusiona problema ne’ebé liga ho publikasaun notísia tanba produtu jornalístiku la’ós krime,” Acacio relata.

Ho pozisaun ida-ne’e, AJTL husu ba públiku no entidades tomak liuliu ba Instituisaun estadu no Governu inklui mós Instituisaun privadu sira atu valoriza servisu jornalizmu nia tanba produtu jornalistiku la’ós krime.

“Tanba ne’e husu Ministériu Públiku atu hapara prosesu legál hasoru Jornalista Hatutan.com, Rogerio Pereira Carceres no Xefe Redasaun Hatutan.com, Francisco Somoés Belo da Costa no husu atu uza Lei Komunikasaun Sosiál hodi rezolve kazu sira ne’ebé iha ligasaun ho produtu jornalístiku, la’ós uza fali Kódigu Penál hodi kondena jornalista no mídia tanba notísia la’ós aktu krime,” Sekretariu Jeral ne’e akresenta.

AJTL husu mós ba Jestór no superiór sira SENOFA nian atu uza direitu resposta ne’ebé hatuur ona iha Lei Komunikasaun Sosiál, Artigu 34 nu’udar dalan di’ak liu atu fó resposta ba konteúdu notísia ne’ebé SENOFA konsidera la loos no akuzativu.

Konsellu Imprensa atu foti inisiativa hodi halo mediasaun ba kazu disputa entre Ministériu Públiku no Hatutan.com no mós kazu disputa entre SENOFA no Mídia Online Diligente ne’ebé nia kauza mak publikasaun notísia atu rezulta ba iha win-win soluition no husu mós atu kontinua halo sosializasaun kona-ba Lei Komunikasaun Sosiál ba sidadaun no entidade hotu-hotu, liuliu liga ho direitu resposta, direitu ratifikasaun no mekanizmu mediasaun liuhusi serbisu hamutuk ho asosiasaun jornalista sira.

Membru Conselho de Imprensa sira ne’ebé mai husi asosiasaun jornalista sira atu pro-ativu hodi foti asaun liuhusi diskusaun sira, tau hamutuk ideia no buka solusaun ba problema sira ne’ebé jornalista no mídia hasoru iha kontestu kobertura no publikasaun notísia ne’ebé ameasa liberdade imprensa no liberdade espresaun iha Timor-Leste.

Provedór Direitu Umanu (PDHJ) atu kontinua akompaña prosesu legál ne’ebé Ministéiru Públiku foti hasoru jornalista no xefe redasaun Hatutan.com no posibilidade aktu legál ne’ebé SENOFA sei foti iha tempu sira tuir mai tanba ida-ne’e aktu ne’ebé konsidera nu’udar ameasa hasoru liberdade imprensa no liberdade espresaun iha país ne’e.

Jornalista sira no kanál média hotu-hotu iha rai-laran atu fó solidariedade ba malu hodi kontinua publika kazu hirak ne’e to’o hetan solusaun loloos no justu, nafatin kumpre Kódigu Étika Jornaístika, Lei Komunikasaun Sosiál no prinsípiu sira jornalizmu nian bainhira hala’o knaar jornalizmu iha ne’ebé de’it hodi asegura no garante liberdade imprensa no liberdade espresaun iha Timor-Leste.

“Viva AJTL, viva mída Timor-Leste, Hatutan,com, viva Diligente, viva liberdade imprensa no liberdade espresaun,” nia Hakotu.

Jornalista : Ekipa MediaMudansa

Editór        : Orlando Magno

banner 325x300