(Díli) Mudansa – Liuhosi selebarasaun misa Kinta-Feira Santa, Sua Eminência Dom Virgílio Cardeal do Carmo da Silva liuhosi nia homilia hatete, Fase ain ne’e jestu ida ne’e estraordinariu, Nai Jesus asume jestu Umildade, tanba ne’e husu ba Sarani sira hotu konitnua jestu ida ne’e iha moris.
Nain Jesus hasai nia hatais, nia foti toilla, nia hakruuk to’o rai halo-an ki’ik. Nia la tauk atu halo kontatu ho ita ema ninia foer ka mijeria. Nai Jesus ne’ebé tu’un to’o elimina distansia, nia latauk atu iha kontaminasaun. Tanba nia hatene katak ita ema foe no sala nain, sei la da’et ba nia maibé nia di’ak mak sei hada’et mai ita.
Iha Paskua Santu ida ne’e Nai Maromak hakarak nia di’ak atu hada’et mai ita ema. Nia di’ak atu transforma ita. Presija de’it ita nia parte atu husik Maromak trasnforma ita. Jestu haraik an ne’e, husu bai ta hotu atu kontinua jestu ida ne’e iha ita nia moris. Di’ak ne’ebé ita iha fahe ba ita nia maun alin sira. Kinta Feira santa fahe baut rua importante mak Eukaristia no Fase eskolante sira nia ain.
Iha Kinta-Feira santa ohin hahu triduo paskoa ninian, ita hahu liturjia kinta feira santa ninian ho sinal da Kruz, maibé bainhira misa ne’e termina sei la halo sinal da kruz hanesan bai-bain. Ita husik liturjia ne’e nakloke hela de’it kontinua aban mós hanesan, bainhira ita halo adorasaun ba kruz amu lulik tama mai la hahu ho sinal da kruz, orasaun kedas taka mós hanesan laiha sinal da kruz iha sábadu kalan ita hahu ho bensa ahi ho lilin.
Ne’e duni sinal da kruz ne’ebé ita halo ohin Sei taka iha sábadu aleluia kalan taka ho bensa paskoa nian entaun loron tolu ne’e ita hanaran triduo paskal. Triduo signifika katak selebrasaun ida ne’ebé úniku no selebrasaun ne’ebé ida de’it hahu husi Jesus nia terus nia mate no nia moris hias. Triduo paskal mak periodu ida ne’ebé tempu santifikasaun ninian tempu atu hasantu ita ema hodi tuir Jesus nia mate tanba ne’e presija tuir kompletu.
Triduo Santu ida ne’e ema hotu mai ho nia istória no preokupasaun rasik, balun mai preokupasaun família nian, komunidade nian, nasaun nian no mundu ninian. Ne’e duni sentru ba selebraun liturjia paskoa mak Eukaristia
Husi dader to’o kalan, Segunda to’o Domingu, Husi Janeiru to’o Dezembru ita halo buat oioin maibé keta haluhan katak iha atividade hirak ne’e hotu, nu’udar sarani, sentru ita nian atividade mak Eukaristia. Sentru atividade mak Korpu de Deus, Kristu nia futar isin rasik Nai Maromak tau iha ita ema nia liman nia isin rasik.
Los duni katak ita hotu bainhira le’e biblia ita hatene katak Maromak ne’ebé kria domin universu ida ne’e ninian nia prezensa iha fatin-fatin no Nia mós poderozu, nia kbi’it bele halo buat hot-hotu. Maibé Maromak mak ida ne’ebé halo-an ki’ik, halo-an labarik ida no halo an hanesan ema hodi oferese isin ne’e ba mate tanba hakarak salva ema.
Aban Sesta-Feira Santa ita sei hare’e isin ne’e iha kruz ita sei adora isin ne’e iha kruz, ohin ita kontempla isin ida ne’e iha ita nia moris hodi salva ita. Aban ita hare’e isin ne’e iha kruz, iha sábadu Santu ita hahu kontempla isin ida ne’e hodi deskansa ho matebian sira iha rate laran.
Isin ida ne’e la hela iha rai maibé isin ida ne’e moris hias iha paskoa, sai sasin nia lori nia isin ne’ebé lolos husi ninia moris hias husi mate ida ne’e mak esperansa sarani ninian. Ita nia isin mós sei partisipa iha Jesus nia resureisaun. Ita nia isin sei la dodok maibé sei transfórm. Ita hotu bele hola parte iha moris ne’e tanba nain Jesus husik hela mai ita testemuñu domin nian.
Nain Jesus husik hela domin ida ne’ebé aas tebes, pezente ne’ebé aas liu mak Eukaristia. Ita hotu ne’ebé baibaik tuir misa, husu ita hotu fó atensaun espesiál. Dala barak ita mai misa tanba ne’e brigasaun maibé la’ós obrigasaun de’it maibé ne’e mós nesesidade, ida ne’e mak dala barak ita la to’o iha ne’eba. Tanba dala barak ita haluha katak ha’u nia nesesidade nu’udar ema mós presija Eukaristia.
Exemplu iha ofertoriu ita oferese paun no tua ne’ebé mai hosi rai, mai hosi ema nia kolen no kosar been.ida ne’e hatudu mai ita sentidu kriasaun ida ninian. Nai Maromak uza baut ne’ebé ema ninian atu ita bele komprende misteriu bo’ot lalehan ninian. Liuhosi kriasaun Maromak nian mak sai espasu ida ba ita ema atu ita bele hasoru malu ho Maromak iha misa Eukaristia.
Iha Eukaristia la’ós de’it ema ho Maromak mak hasoru malu maibé ema ho ema hasoru malu sai ida de’it. Iha Eukaristia ita lori ita nia susar no terus. Iha Eukaristia ita la’ós hasae de’it paun no tua maibé ita harohan ba ema hotu-hotu. Iha Eukaristia dala barak ita rona, Nain hanoin ita ema namkari lemorai. Iha Eukaristia ita la’ós hanoin de’it ba ita nia família, maibé ita hanoin ema hotu-hotu.
Eukaristia ne’e karakter universal, ita hotu sai ida de’it. Iha santa misa mak ita simu komiñaun ne’ebé bo’ot tebes. Iha misa ita ema hasoru malu ho ita nia nai Jesus Kristu. Ita hotu hantene katak hadomi la to’o liafuan de’it maibé hadomi liuhosi baut ruma ne’ebé konkretu, Nai Jesus la hadomi ho liafaun de’it maibé nia fó nia an. Iha Santa misa la’ós ita mai atu tuir de’it maibé ita mós hola parte iha misa tanba ita misa mak ita hasae ita nia terus no susar.
Exemplu, iha Katus ida dehan hanesan ne’e dala barak ha’u ho ha’u nia fen susar atu komprende malu. Ami soke malu hela de’it. Tanba ne’e ha’u ba misa, bainhira amu Lulik hasae paun no tua santu, ha’u mós hasae ha’u nia hirus no odiu sira hamutuk ho paun no tua iha altar, ha’u halo hanesan ne’e ikus mai halo ha’u atu komprede la’ós atu hirus malu de’it maibé komprende kona ba ami nia relasaun.
La’ós komprende de’it maibé ikus mai ha’u mós hakarak arepende kona ha’u nia hahalok no ikus mai ha’u iha korajen atu ba hasoru ha’u nia kaben. Iha Eukaristia ne’e ha’u la haree de’it paun no tua mak nakfila ba nai Jesus iha Futar isin maibé ita Eukaristia ne’e Espiritu Santu nakfila mós ha’u nia fuan atu bele komprende ha’u nia problema, susar no terus.
Eukaristia mak forsa ita atu transforma ita nia fuan, dala barak ita hanoin Eukaristia mak paun no tua nakfila ba nai Jesus Kristu nia futar isin no ran maibé atu tranforma ita sai ida de’it. Saun João evanjelista, nia la haktuir buat ida kona ba Eukaristia maibé iha Kinta-feira Santa, nia bolu ita nia atensaun Jesus fase eskolante sira nia ain.
Fase ain jestu ida ne’e estraordinariu, nai Jesus assume jestu Umildade. Nia hasai nia hatais, nia foti toilla, nia hakruuk to’o rai halo-an ki’ik. Jusus la tauk atu halo kontatu ho ita ema ninia foer ka mijeria. Nai Maromak ne’ebé tu’u to’o elimina distansia, nia latauk atu iha kontaminasaun. Tanba nia hatene katak ita ema foe no sala nain, sei la da’et ba nia maibé nia di’ak mak sei hada’et mai ita.
Iha Paskua Santu ida ne’e. Nai Maromak hakarak nia di’ak atu hada’et mai ita ema. Nia di’ak mak transforma ita. Presija de’it ita nia parte atu husik Maromak trasnforma ita. Jestu haraik an ne’e, husu bai ta hotu atu kontinua jestu ida ne’e iha ita nia moris. Di’ak ne’ebé ita iha fahe ba ita nia maun alin sira. Kinta Feira santa fahe baut rua importante mak Eukaristia no Fase eskolante sira nia ain.
Ekipa MD
