(Dili) Mudansa – Bainhira nesesidade uma laran obriga, nu’udar inan aman sei la tuur hakmatek maski idade avansadu maibe la hamate espiritu vontade atu halo negosiu iha merkadu tanba hakarak responde nesesidade uma laran ne’ebé sai preokupasaun iha moris loroloron.
No mos ema hotu hatene bainhira Idade aumenta, forsa mós sei menus ba beibeik maibé kontinua haka’as an hakarak tebes oan sira kontinua estudu iha universidade maibé kbiit nafatin la to’o atu suporta oan sira ba kontinua estudu entaun oan sira tenke para estudu bainhira remata iha nivel sekundáriu.
Situasaun ne’e, realidade akontese ba negosiante Madalena Soares ho Idade 68 ne’ebé fa’an bote, biti no Luhu hodi sustenta nesesidade uma laran tuir forsa no kbiit ne’ebé nia iha.
Madalena informa, biti ne’e sira sosa iha Mtinaru, kada biti ida ho folin $.12.00 depois fa’an fali ba $.18.00, bote mós hanesan sosa $.2.00 no bote ki’ik $1.50, lori mai fa’an ne’e Ida Kiik $.2.00 no ida boot $.3.00 nune’e bele hetan fali oituan hodi sustenta loroloron nian.
“Ha’u iha oan na’in 5 kompostu husi feto 3 mane na’in 2 sira ne’e remata hotu eskola SMA maibé agora la kontinua iha universidade tanba situasaun ekonomia la forte atu kontinua, tanba Hau nia kaben servisu servisu proek, hada bronjong, no halo baleta inklui kee dalan,” dehan negosiante Madalena ba média mudansa iha nia fa’an fatin Merkadu Taiesi Dili, 11/01/2023.
Madalena haktuir, dadaun ne’e hela iha Ai-look laran bainhira mai fa’an ninia produtu obrigatóriu tuku 06:00 tenke sai ona husi uma nune’e bele to’o sedu iha merkadu hodi kontinua ninia negósiu.
“Hau fa’an bote, biti no luhu ne’e kleur ona hahú iha tinan 2019, husi negósiu ne’e, ha’u hetan benefísiu uitoan hodi sustenta uma laran, hanesan sosa foos no masin masmidar no buat seluk ne’ebé mak ita presiza iha uma laran,” nia relata.
Aleinde ida ne’e, Madalena Soares hato’o ninia rekomendasaun ba parte governu, atu tau matan ba sasán tradisionál no hahán tradisionál Sira ne’ebé iha Timor tanba kultura no sasán tradisionál mak identifika identidade Timor-Leste.
“Hau husu governu liuliu ba parte relevante ne’ebé toma konta ba sasán tradisionál timor nian, favór ida tenke tau importánsia ba sasán hanesan bote, luhu lafatik no seluk tan la’ós ba bote sira de’it maibé ba mós hahán tradisaun sira,” nia rekomenda.
Negosian Madalena Soares orijen Husi Aldeia La-Bubu suku Fatu-Kona, postu Administrativu Laklo, Municipiu Manatuto no mós Madalena Soares mai Hela iha Adeia Malarobo, suku Ai-lok, postu Administrativu Kristu-Rei, Municipiu Dili Hahu iha tinan 1976 to’o agora.
Iha fatin hanesan kompradora, Azeliana Cardoso Magno argumenta, nia apresia ba negosiante Madalena neebe faan sasan tradisional hodi promove produtu hira nee iha merkadu.
“Ha’u apresia ba avo Madalena nia produtu neebe dadaun ne’e nia faan hela maibe iha parte ida ita hanoin tan avo Madalena idade avansadu ona maibe nia nafatin faan iha Merkadu, hanesan nee ita nia governu sira presiza prepara fatin diak ba sira no mos tenke tau as sasan tradisional sira ne’e,” Azeliana akresenta.
Estajiadu MD : Zemidonio Martins
Editór : Orlando Magno